Günümüzde kişi, kurum ve kuruluşlar vergi verme zorunluluğuna tabidir. Bu zorunluluk kamu giderlerine mali finansman oluşturulması amacıyladır. Özellikle kamu çalışanlarının hizmetlerini sorunsuz bir şekilde gerçekleştirebilmesi için vergiler şarttır. Devletin aldığı vergiler yine devlet hazinesinde toplanır. İhtiyaç halinde biriken meblağ yine ülke için kullanır.
Kusursuz işleyen bir ülke sistemi için vergilerin zamanında ödenmesi gerekmektedir. Zira devletlerin kendilerini uzun yıllar idame ettirebilmesi için bir gelire yani vergiye ihtiyaçları vardır. Ancak vergi ödemek istemeyen, vergisini unutan veya vergisini ödemeye gücü yetmeyenler de bulunmaktadır. Böyle bir durumda vergi kaybı ortaya çıkar.
Kişi, vergi mükellefi sorumluluğunu yerine getirmek zorundadır ve vergi vermemek bir suç teşkil etmektedir. Vergi suçları dört ana başlık altında incelenmektedir. İlki genel usulsüzlük, ikincisi özel usulsüzlük, üçüncüsü vergi kaçakçılığı ve sonuncusu vergi ziyaı suçlarıdır ve ceza gerektirmektedir. Sizlere yazımızda detaylı olarak açıklayacağımız suç ise vergi ziyaıdır.
Vergi Ziyaı Nedir?
Vergi ziyaı bir suçtur ve cezası bulunmaktadır. Devlete ödenmesi gereken verginin ulaşamamasına neden olur. Kelime olarak baktığımızda ise vergi kaybı anlamına gelen bu suç, mükellefin sorumluluklarını eksik veya gecikmeli olarak yapmasıdır. Böyle durumlarda ise ülke hazinesinde vergi kaybı meydana gelir. Kısacası devlete ait olan vergi kaybedilir.
Mükellef vergi kaçırma amacı ile sorumluluklarını aktarıyorsa bu suçun temelinde de vergi ziyaı yatmaktadır. Her iki suçta vergi tahakkuku eksik yapılır veya hiç yapılmaz. Bu iki durum da suç teşkil etmektedir ve Vergi Usul Kanununda yer alan vergi cezaları uygulanması gerekmektedir.
Vergi Ziyaı Cezası Nedir?
Vergi ziyaı suçu ve cezası Vergi Usul Kanununda detaylı olarak ele alınmıştır. Kanunun 344. maddesine göre suç teşkil etmesi için 341. maddede belirtilen halleri karşılamaktadır. Bu nedenle vergi ziyaı suçunu anlayabilmek için kanuna bakılmalı ve incelenmelidir. Kanuna göre mükelleflerin yerine getirmesi gereken 6 kesin görev vardır. Bunlar;
- Gerekli bildirimleri yapmak
- Zorunlu defter bulundurma görevine uymak ve günü gününe tutmak
- Yapılan işlemleri vesikaya dayandırmak
- Belirlenen tarihler arasında beyanname hazırlamak ve göndermek
- Vergi karnesi bulundurmak
- Muhafaza ve ibraz sorumluluklarını yerine getirmek
Mükellefler bu 6 görevi yerine getirmek zorundadır. Bu görevler Vergi Usul Kanununda belirtilen zaman aralıklarında, usulüne göre olmalıdır. Mükellefin şartları uygunsuz, eksik veya hileli uygulaması vergi ziyaı oluşmasına neden olacaktır.
Böyle bir durumda inceleme başlatılır ve komisyon sevki gerçekleşir. Ceza için gönderilen ihbarname, vergi ziyaı süresinin başladığının işaretidir. Mükellefler bu süre zarfında bir ceza ücreti ödemekle yükümlüdür.
Yaşanabilecek ödeme gecikmelerinde ise cezaya faiz işlemi uygulanmaktadır. Vergi kaçakçılığının önüne geçmeyi hedefleyen vergi cezası ülkelerin gelişmesi açısından oldukça önem taşımaktadır.
Vergi Borcu Cezaları Nelerdir?
Vergi ziyaı mükellefin Vergi Usul Kanununda kendine görev olarak belirlenen maddelerden herhangi birini yapmaması sonucu cezai işlem gerektirir. Bu cezalar işlenen kabahate göre şekillenmektedir. Ceza verilirken de mükellefin şahsi ve ailevi durumu incelenerek şeffaf bir karar alınmaktadır.
Özellikle vergi tahakkukunun sonradan yapılması cezanın önüne geçmeyecek bir konudur. Mükellefler belirtilen tarihlerde ve usullerde görevlerini yerine getirmelidir. Kısacası kararlaştırılan bir vergi ziyaı cezasının geri alınması güçtür.
Ceza ise kanunda mükellefin ziyaına verdiği verginin bir katını ödemesi şeklinde belirtilmiştir. Mükellef vergi ziyaı suçuna ek olarak kaçakçılık suçu maddelerinden birini yapmış ise ceza değişmektedir. Bu ceza kanunda ziyaına uğrattığı verginin üç katı olarak belirlenmiştir.
Vergi Kanununda yer alan bir diğer ceza ise usulsüzlüktür. Kısacası hükümlere ve usule uyulmaması demektir. Bu suçun cezalandırılması ise cetvele bağlıdır. Vergi cezası suçundan farklı olarak vergi kaybı olmasına gerek yoktur. Usulsüzlükler ikiye ayrılmaktadır.
1) Genel Usulsüzlük
Fiili olarak mükellefin görevlerini gerçekleştirmemesidir. Defter tutma, vergi karnesi kullanma örnek olarak verilebilir. Genel usulsüzlükler de ikiye ayrılmaktadır. İlki birinci dereceden usulsüzlük diğeri ise ikinci dereceden usulsüzlüktür. Bu iki başlık altında yer alan usulsüzlükler birbirinden farklıdır. Birinci dereceden usulsüzlük yapılması oldukça kötüdür.
Mecburi olan defterlerin tutulmaması, vergi ve harç beyannamelerinin belirtilen tarihlerde gönderilmemesi birinci dereceden usulsüzlük örneğidir. Vergi karnesinin süresinin geçirilip alınması, yazılı bildirimlerin zamanında iletilmemiş olması ikinci dereceden usulsüzlük örneğidir.
2) Özel Usulsüzlük
Bu usulsüzlük ilk maddede yer alan genel usulsüzlük cezalarından çok daha ağırdır. Vergi Kanununda detaylı olarak ele alınmıştır. Cezası ise işlenen usulsüzlüğe göre değişmektedir. Faturaların teslim edilmemesi veya evrakların gizlenmesi örnek olarak verilebilir.
Vergi borcu ödenmediği takdirde ne olur?
Vergi borcu ödenmemesi çok ciddi bir suçtur. Cezası ise işlenen kabahatin büyüklüğüne ve mükellefin durumuna göre değişmektedir. Kanuna göre vergi borcunu ödemeyen mükelleflere verilebilecek cezalar şunlardır;
- Vergi usul Kanununda yer alan 341. madde gereğince ceza kesilen mükellefler ziyaı ettikleri verginin bir katını ödemek zorundadır. Buna ek olarak kanuni süre geçtikten sonra beyanname kesilmesi durumunda cezaya yüzde elli indirim uygulanması söz konusudur.
- Bulundurulması gereken defter ve kayıt belgelerine zarar verenler, hileli belge gösterenler ve bu belgeyi düzenleyenler 18 aydan 5 yıla kadar hapis cezası alabilir.
- Bulundurulması zorunlu olan ve saklaması gereken belgeleri yok eden mükellefler 3 yıldan 8 yıla kadar hapis cezası alabilir.
- Maliye Bakanlığı izni ve anlaşması gereken belgelerin hileli bir şekilde anlaşma olmadan basması 2 yıldan 8 yıla kadar hapis cezası getirmektedir.
- Belge ve verilerin iletilmesi aşamasında usulsüzlük yapılması, gerçeğe uygun olmayan şekilde iletilmesi, iletilmesinin önlenmesi 3 yıldan 8 yıla kadar hapis cezasına neden olmaktadır.
Vergi Borcu Cezası Zaman Aşımına Uğrar Mı?
Vergi borcu ile ilgili merak edilen bir diğer konu ise borcun zaman aşımına uğrayıp uğramamasıdır. Kanunda vergi borcu olan bir kişinin vergisi 5 yılın içinde tahsil edilmediği takdirde zaman aşımına uğrar şeklinde belirtilmiştir.
102. maddede beş yılın başlama tarihi net bir şekilde açıklanmıştır. Detaylı bir şekilde incelemek için Tahsil Usulü Hukuku Kanununda yer alan gerekli maddeyi incelemeniz yeterlidir.
Vergi Cezalarını Ortadan Kaldıran Durumlar Hangileridir?
Vergi borçları bir ülke vatandaşının ödemesi gereken sorumluluk ve görevdir. Bu nedenle ömrü boyunca yükümlü olmaktadır. Fakat bazı durumlarda bireyler vergi cezalarından muaf tutulmaktadır. Ele alabileceğimiz Vergi Kanununda yer alan durumlar ise şunlardır:
1) Yanılma
Kanunun 413. maddesindeki hükme bağlı olarak yanılma durumlarında mükellef cezalandırılamaz. Bu suç fiili vergi suçu olsa dahi ceza ödeme yükümlülüğü yoktur.
2) Mücbir Sebep
Vergi Kanununun 13. maddesinde mücbir sebepler açıkça belirtilmiştir. Bu maddelerden birini veya birkaçını taşıyan mükelleflerin vergi cezaları ortadan kalkar.
3) Ödeme
Zamanında ödenen cezalar, vergi borcu cezasını ortadan kaldırır.
4) Ölüm
Mükellefin hayatını kaybetmesi vergi borcunun da silinmesine neden olur.
5) Zamanaşımı
Kanunda açıkça belirtildiği şekilde 5 yılda alınamayan vergiler zamanaşımına uğrar ve silinir.
6) Uzlaşma
Mükellef ve vergi dairesi arasında yaşanan uzlaşmadır. Vergi kaçakçılığı gibi ağır bir suç olmadığı sürece uzlaşma yolu mükelleflere açıktır.
7) Af
Af yaşanması da affın boyutuna göre cezaların bir kısmının veya tamamının silinmesini sağlayabilir.
8) İndirim
Vergi cezalarında indirim uygulanmasıdır. Belirli bir oran üzerinde ceza düşürülür ve mükellefin ödemesi kolaylaşır.
Vergi süreçlerinizi yönetirken ihtiyaç duyduğunuz tüm özellikler KolayBi' Ön Muhasebe Programı ile tek ekranda. Şimdi 14 gün ücretsiz deneyebilir, memnun kalırsanız kayıt olabilirsiniz.
Bu içeriklerimiz de ilginizi çekebilir:
Şirket Vergi Borcu Nasıl Sorgulanır?
