Günümüzde 213 sayılı vergi Usul Kanunu gereğince yoklama usulleri net bir şekilde belirlenmiştir. Ek olarak 453 sıra nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde yer alan bilgilere göre yoklamanın verimliliğinin artması için elektronik ortamda bulunan yoklama faaliyetleri düzenlenebilir ve kullanılabilir. Bu da birçok işletme için kolaylık demektir. Peki e-yoklama sistemi nedir?
Yazımızda ele alacağımız yoklama türü işletmelerin mükellefleri ve mükellefiyetlerini kapsamaktadır. Bu kapsam dahilinde maddi olayların ve kayıtların araştırılması demektir.
Vergi İdaresi yoklama yaparak mükellefler hakkında hem sahip olduğu bilgilerin doğruluğunu araştırır hem de yeni bilgiler toplayarak saklar. Bu bilgiler ise mükelleflerin vergilendirme konusunda ödevlerinin eksiksiz yapılıp yapılmadığı ile ilgilidir. Örneğin iş yeri en dikkat edilen ödevlerin başında gelmektedir. Bunun yanında iş hacmi, hasılat tespiti, belgeler, kayıt düzeni gibi maddi kontroller üzerinde durulmaktadır.
Vergi Yoklama İşlemi Nedir?
Yukarıda da ele aldığımız gibi vergi yoklaması, bir tür vergisel kontroldür ve maddi olayların incelenmesidir. Bu incelemeyi sorumlu kişiler yapmaktadır. Bir nevi işletmenin detaylı olarak araştırılması da denilebilir. Vergi mükellefi ve bu mükellefin mükellefiyetlerini yerine getirip getirmediğini detaylı olarak inceleyen bir vergi kontrol aracıdır.
u işlemde mükelleflerin iş durumları gibi birçok konu araştırmaya dahildir. Örneğin işe başlama, işi bırakma, yapılan iş değişikleri dahi incelenerek not edilmektedir. Mevzuata uygun olmayan görevlere ise not edilerek ceza verilebilir. Genellikle vergi yoklama aniden yapılan bir işlemdir.
Mükellefler durumdan habersizdir ve yoklama yapılıp yapılmayacağına dair bir tahmin oluşturamaz. Bu nedenle işletmelerin en doğal hali tespit edilir. Yoklama işleminin yapılabilmesi için görevlilerde yetki belgesi bulunmaktadır. Bu belgenin bulunmadığı kişiler gerçek görevliler değildir.
Yoklama öncesinde tüm görevliler yetki belgelerini mükelleflere göstermek zorundadır. Bu yetki sonucunda hiçbir mükellef kontrol için itiraz edemez veya görevliyi engelleyemez. Engel oluşturabilecek bir durum yaratmak ve göreve mani olmak suçtur.
Vergi yoklama işleminde işletmenin her detayı incelenerek kayıt altına alınır. Ödeme kaydedici kullanmak zorunda olan işletmelerin, kullanıp kullanmadığı not edilir. Kimi işletmelerin günü gününe not etmesi gereken defterler vardır ve bu defterler incelenir.
Bulundurulması gereken defterlerin tasdikli olup olmadığı ve kayıtların doğru şekilde yapılıp yapılmadığına bakılır. Yapılan yoklamanın kapsamı oldukça geniştir. Vergi levhasından faturasız mal bulunup bulunmadığına kadar detaylı olarak bakılır.
İşletmenin türüne ve gösterdiği faaliyetlere göre incelenecek maddeler çeşitlenebilir. Örneğin ulaşım sektöründe var olan bir firmanın taşıt pulu ve yolcuların listesi istenilen birkaç ödevdir diyebiliriz.
İşletmelerin vergi yoklama işleminden sorunsuz bir şekilde geçebilmeleri için mükellef oldukları konular hakkında bilgi sahibi olması gerekmektedir. Böylelikle sorun yaşamadan günlük iş akışına devam edilebilir.
Kimler Vergi Yoklama İşlemi Yapar?
Vergi yoklama işleminin yapılabilmesi için elbette bir izne sahip olunması gerekmektedir. Günümüzde vergi yoklama iznine sahip beş meslek vardır.
İlki elbette Vergi Dairesi müdürleridir. Devamında ise gelir uzmanları, yoklama memurları, yoklama işi görevlileri ve vergi inceleme yetkisi bulunanlardır. Tüm bu kişiler haricinde vergi yoklama yapılması mümkün değildir. Vergi yoklama yapabilen kişilere fotoğraflı kart ve belge verilmektedir. Mükelleflere gidildiğinde doğrudan bu belgeler ibraz edilir ve mükellef görevlinin işine engel olamaz.
Yoklama Fişi Nedir?
Vergi yoklama esnasında görevlilerin yanında bulundurması gereken belgelerden biri de yoklama fişleridir. Yoklama fişleri iki nüsha şeklinde düzenlenir ve mükellefe gidilen gün tarihli hazırlanır. Bu fişlerde mükellefe gidilen güne ait yoklama sonuçları yer alır. Bu belge yetkilinin imzası yer alır. Yetkili bulunmadığı takdirde polis, jandarma ve muhtarlar imzalayabilir. İki nüsha olarak hazırlanır dediğimiz bu belgenin ilki mükellefe teslim edilmektedir.
Mükellefin bulunmadığı durumlarda 7 gün içerisinde sistemde kayıtlı olan adrese kargolanır. Bazı durumlarda toplu yapılan yoklamalarda yoklama fişi yerine alternatif olarak yoklama cetveli kullanılmaktadır. Bunun nedeni ise toplu bir yoklama olmasıdır. Sonuçlar yoklama cetvelinde toplu bir şekilde gösterilir. Bu yöntemin tercih edilmesi elbette keyfi bir durum değildir ve Maliye Bakanlığı tarafından bir odaya tabiidir.
Elektronik Yoklama Sistemi Nedir?
Elektronik yoklama sistemi aslında yoklamada elektronik bir sistem kullanılmasıdır. Bu sistemde mükellefe ait olan bilgiler elektronik sisteme güvenli bir şekilde aktarılır.
Yoklama talebi, yoklama memuruna talebin iletilmesi, yoklama sonrası tutanağın hazırlanması, kaydedilmesi, onay süreçleri, yoklama fişi sorumlusuna gönderimi gibi önemli adımlar tamamen elektronik ortamda gerçekleşir.
Bu sistemde yaşanabilecek bir adım olduğunda ise geleneksel yönteme dönüş yapılarak tamamlanması mümkündür. Örneğin yoklama fişi sorumlusunun imzası gerektiğinde ve elektronik ortamda mümkün olmadığında genel hükümler doğrultusunda görev yerine getirilebilir.
e-Yoklama Fişi Nedir? Nereden alınır?
E-yoklama fişi; mükellef bilgileri, yapılmak istenen yoklamanın türü, mükellefin bilmediği yalnızca görevlilerin bildiği yoklama tarih bilgileri, yoklamanın yapılacağı kurumun adres bilgileri, mükellef ve temsilcinin kimlik bilgileri, yoklama yetkilisinin kimlik bilgilerinin yer aldığı bir belgedir.
Aynı zamanda bu belgede mükellefin veya vergi yoklama yetkilisinin imza vermemesi veya o an orada bulunmama ihtimaline karşı açıklama kısmı da bulunmaktadır.
Bu belge ile yoklama etkili bir şekilde yapılır ve görevlerin yapılıp yapılmadığı not edilir. İmzalanma sonrasında bir nüshası mükellefte kalacak veya ulaştırılacak şekilde hazırlanır.
Bu belgenin alınabilmesi için mükellef veya mükellefin yetkilisinin başvurması gerekmektedir. Sonrasında belgeye internet vergi dairesi üzerinden kolayca erişebilirler. Yoklama sürecinin başlaması için Elektronik Yoklama Sistemi üzerinde basit bir şekilde talep oluşturularak süreç başlatılır.
Elektronik Yoklama Fişi Nasıl Oluşturulur?
E-yoklama fişleri yoklama esnasında ihtiyaç duyulan belgedir. Bu belge ancak yoklama yapan kişiler tarafından dijital ortamlarda oluşturulabilir. Yoklama sürecinde önceden belirlenmiş olan konular mükellefe okutulur.
Mükellefin mutabık olması durumunda imzalama sürecine geçilir. Mükellefin elektronik imzası varsa kullanabilir. Eğer elektronik imzası yok ise halihazırda bulunan e-yoklama imza formunu imzalar. İmzalarken ıslak imza kullanması ve tarih girmesi gerekmektedir. Süreç böylelikle taraflar için sona ermiş olur.
Ön muhasebe işlemlerinde işlerinizi kolaylaştıracak çözümler KolayBi' Ön Muhasebe Programında!
İşletmenizi dijital süreçlerle uyumlu hale getirmek için KolayBi'yi tercih edin, işletmenizi dijitalleştirin, rahat edin.
KolayBi Ön Muhasebe Programını Şimdi 14 gün ücretsiz deneyebilirsiniz.
İlgili diğer içeriklerimiz:
