Hukuki olarak gerçek kişi, hukuki ilişkilere taraf olabilen, alacaklı ve borçlu olabilen hukuk öznesidir. Hukuki açıdan kişiler gerçek kişiler ve tüzel kişiler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Gerçek kişiler, insanlardır. Günümüzün modern hukuk düzenleri cinsiyet, ırk, din, dil, vs. gibi farklar gözetmeksizin bütün insanları birer kişi olarak kabul etmektedirler. Tüzel kişiler ortak bir amacın gerçekleştirilmesi amacıyla bir araya gelmiş bulunan kişi ya da mal topluluklarıdır.
Tüzel Kişi Nedir?
Tüzel kişi, hukuksal ve mali olarak bağımsız hareket eden, çeşitli hak ve yükümlülüklere sahip olarak ilgili otoritelerce tanınan ve kendi hesabına işlem yapabilen organizasyonları ifade eder.
Kime Tüzel Kişi Denmektedir?
Gündelik hayatta sık sık duyduğumuz bir kavram olan tüzel kişi ifadesi, belirli bir hizmete ya da mal topluluklarını ifade etmek için kullanılan terimdir.
Aynı zamanda tek bir kişi olarak sayılan tüzel kişi, belirli bir amacı gerçekleştirmek için bir araya gelen kolektif unsurların, hukuk standartlarına uygun şekilde, kendilerini tek bir sıfatla ifade ve temsil etmeleri olarak açıklanabilmektedir. Belirli bir amacı gerçekleştirmek için birden çok unsur ile bir araya gelen tüzel kişiler borçlanabilir ve varlık edilebilirler.
Tüzel Kişi Örnekleri Nelerdir?
Tüzel kişi belirli bir amaç etrafında toplanmış birtakım oluşumların ve hizmetlerin hukuki prosedürlere uygun olacak şekilde bir araya gelerek öne çıkan kişilik olarak tanımlanmaktadır.
Tüzel kişi örnekleri; dernekler, sivil toplum kuruluşları, şirketler, sendikalar ve vakıflar olarak gösterilebilmektedir. Tüzel kişiler, kişi hukuku içerisinde incelenmelidir. Tüzel kişilerin hukuk tarafından belirlenen standartlarla tüzel kişilik sıfatını kazanmaktadırlar.
Tüzel Kişi Çeşitleri Nelerdir?
Tüzel kişiler, kendi içinde de farklılaşmakta ve birçok türü bulunmaktadır. Bunlardan başlıca; anonim şirketler, limited şirketler, kooperatifler, dernekler, vakıflar gibi çeşitli türlerde olabilirler.
Her türün kendine özgü özellikleri ve kuralları bulunmaktadır. Kamu hukuku tüzel kişileri ve özel hukuk tüzel kişilerinin faaliyet konularını içeren isimleri, tüzel kişilerin unvanını oluşturur.
Her türün kendine özgü özellikleri ve kuralları bulunmaktadır. Kamu hukuku tüzel kişileri ve özel hukuk tüzel kişilerinin faaliyet konularını içeren isimleri, tüzel kişilerin unvanını oluşturur.
Kişi Toplulukları:
Ortak bir amacın gerçekleştirilmesi amacıyla bir araya gelmiş kişilerin toplamından oluşan tüzel kişilerdir. Bunlardan bazıları ticari amaç için (ticari şirketler gibi), bazıları da başka amaçlar için (dernekler gibi) oluşturulmaktadırlar.
Mal Toplulukları:
Belirli bir bir amacın gerçekleştirilmesi için belli bir mal varlığının bu amaç etrafında tahsis edilmesi suretiyle oluşan tüzel kişilerdir. Özel hukukta vakıflar bu tip tüzel kişinin en tipik örneğidir.
Kamu Hukukuna Göre Tüzel Kişiler
Kamu hukukuna tabi olan tüzel kişiler, genellikle devlet veya kamu kurumları tarafından kurulan ve kamu yararına hizmet eden organizasyonları ifade etmektedir. Üniversiteler, TUBİTAR, TRT, Kamu İktisadi Teşekkülleri gibi kurumlar, kamu tüzel kişiliklerine örnektir.
Özel Hukuka Göre Tüzel Kişiler
Hukuken varlık kazanan; şirketler, dernekler, vakıflar, kooperatifler, kamu kurumları, belediyeler ve organizasyonları ifade ederek bağımız varlık olarak hareket edebilen ''tüzel kişilere'' özel hukuk tüzel kişisi denmektedir. Özel hukuk tüzel kişiler, çeşitli hak ve yükümlülüklere sahiptir. Özel hukuk tüzel kişisi sıfatıyla, mülkiyet edinebilir, sözleşmeler yapabilir mahkemeye başvurabilir.
Tüzel Kişi Unvanı Nasıl Alınır?
Yasal engeli bulunmayan gerçek kişiler, belirli şartları yerine getirdikten sonra tüzel kişi unvanı alabilmektedirler. Tüzel kişi unvanı alabilmek şartı, kurulacak tüzel yapının amacı ve şartlarına bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir.
Tüzel Kişi Kamu’da Ne Demektir?
Tüzel kişiler, tabii oldukları hukuk kurallarına göre Özel hukuk tüzel kişi ve kamu tüzel kişi olarak ikiye ayrılmaktadır. Kamu hukuk tüzel kişileri, adından da anlaşılacağı üzere bir kanunla ya da kanunun verdiği yetkiyle kurulur.
Kamu tüzel kişilere sırasıyla örnek vermek gerekirse;
- Çocuk Esirgeme Yurtları
- Belediyeler
- TRT
- Üniversiteler
- Kamu bankaları
- ÖSYM
- YÖK
- Devlet Su İşleri
- Kamu kurum ve kuruluşları kamu tüzel kişileri olarak yer almaktadır.
Kazanç Paylaşma Amacı Güden Tüzel Kişiler Nelerdir?
Kazanç paylaşım amacıyla hareket eden tüzel kişiler, kazançlarını üye ve ortaklarıyla belirli kural ve esaslar çerçevesinde paylaşan kişilere denmektedir. Bu tüzel kişiler; şirketler, kooperatifler, dernek ve vakıflar olabilmektedirler.
Kazanç Paylaşma Amacı Gütmeyen Tüzel Kişiler Nelerdir?
Bu tüzel kişiler, faaliyetleri sonucu elde ettikleri geliri belirli bir amaç çerçevesinde kullanmayı hedefleyen tüzel kişilerdir. Bu amaçlar genellikle belirli gruplar için fayda sağlamayı hedeflemektedir. Kar amacı gütmeyen tüzel kişiler, elde edilen karın ilgili hedeflere yönelik olarak harcanması amacına göre hareket etmektedirler. Bu tüzel kişilere; belirli dernek ve vakıflar örnek gösterilebilir.
Tüzel Kişi Özel Hukuk’ta Ne Demektir ?
Özel hukuk tüzel kişileri ise kişilerin istekleriyle kurulur ve sonlandırılır. Özel hukuk tüzel kişileri ise;
- Limited Şirketler
- Kollektif Şirketler
- Dernekler
- Vakıflar
- Anonim şirketler
Gerçek Kişi Nedir?
Gerçek kişi doğumdan itibaren sağlıklı olması şartıyla ölümüne kadar geçen süredeki bireye denir. Gerçek kişiler, insanlardır. Günümüzün modern hukuk düzenleri bütün insanları birer kişi olarak kabul etmektedir. Hukuken gerçek kişi olarak nitelendirilen varlık, mülkiyet edinme hakkına sahip olur; varlığına sahip olabilir ve mal varlığı üzerinde tasarrufta bulunabilir. ,
Bu bakış açısıyla gerçek kişi, aynı zamanda sorumluluk sahibidir. Davranışlarından kaynaklanan sonuçlara katlanmak zorundadır. Örneğin, davranışlarından dolayı başkalarına karşı zarar meydana gelmişse, bunu tazmin etmekle mükelleftir.
Gerçek Kişi Örnekleri Nelerdir?
Doğumdan ölüme kadar sağlıklı olarak tek tek bireyleri kapsayan kolektif bir kavram olarak insanlar gerçek kişidir. Modern hukuk düzenleri; cinsiyet, ırk, din, dil, vb. farklar gözetmeksizin bütün insanları birer kişi olarak kabul etmektedirler. İnsanların hak sahipliği doğum ile başlar ve kişilik sahibi olurlar.
İnsanlar;
Bir bireyin sağlı bir şekilde doğup, ölmesine kadar olan süreci gerçek kişi olarak adlandırılmıştır. Doğumdan ölüme, ana rahminden başlar ve doğumla kişilik hakkı elde edilir. Gerçek kişiler, insanlardır.
Öğretim Üyeleri;
Öğretim görevlileri görev yaptıkları üniversite bünyesinde olmayan bir araştırma veya faaliyet yürüttüklerinde üniversitenin tüzel kişiliğinden faydalanamayacağından gerçek kişi sıfatıyla
kabul edilirler.
Adi Şirket;
Sahibinden ayrı bir varlığı olmayan, en basit şirket modeli olarak ayrışan adi şirket veya adi ortaklık; kuruluş̧ kolaylığı, tüzel kişiliğinin olmaması ve tescil zorunluluğu bulunmaması dolayısıyla yaygın bir şirket türüdür. Buna göre adi şirketlerin tüzel kişilikleri bulunmamaktadır. Bu nedenle kendilerine ait mal varlıkları üzerinde ortaklarının elbirliği mülkiyeti vardır.
Adi Komandit Şirket;
Adi komandit şirketi şahıs şirketi olarak ele alındığı için tüzel kişiliği bulunmamaktadır. Komandit şirket içerisinde tüzel kişilikle var olmak isteyen kişiler sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket içerisinde bulunmalıdır.
''Tüzel Kişi'' ve Gerçek ''Kişi'' Arasındaki Farklar Nelerdir?
Gerçek kişiler de, tüzel kişiler de mülkiyet elde ederek üzerinde tasarruf sağlama hakkına sahip kişilerdir. Bunun haricinde tüzel ve gerçek kişiler arasında belirli farklar bulunmaktadır;
- Gerçek kişiler, doğumdan itibaren sağ doğması şartıyla ölümüne kadar geçen süreçteki gerçek insanlardır.
- Tüzel kişi belirli bir mal ya da hizmetin ortak bir amacı gerçekleştirmek amacıyla kolektif unsurlardan teşekkül topluluğun belirli bir amaç uğrunda bir arada bulunması olarak ifade edilmektedir.
- Gerçek kişi, mülkiyet hakkı etrafında hukuk ile elde ettiği hak ve özgürlükler kapsamında borçlu ya da alacaklı olabilir.
- Tüzel kişi ticari ve sosyal amaçlar etrafında bir araya gelmiş kurum ya da topluluktur.
- Tüzel kişi, herhangi bir mülkiyet edinme ve borçlanma kararını gerçek kişi gibi veremez ya da alacaklı yerine geçemez.
