Prime esas kazanç nedir? (PEK) Nasıl hesaplanır?

Prime Esas Kazanç Nedir?

Prime esas kazanç, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'na göre tabi tutulması öngörülen ve sigortalılara ödenen ücret ve ücret dışı ödemelerin brüt toplamı ile sigortalıların kendilerince beyan edilen tutarları gösteren kazanç türüdür.

Prime esas kazanç ne demek sorusu karşılığında, çalışanların ikramiye, aylık ücretlerinin yanında primin ayrı bir ödeme türü olarak belirlenen bir ödeme türüdür şeklinde yanıt vermek mümkündür.

PEK kısaltılması ile anılan Prime Esas Kazanç, belirli taban ve tavan değerlerine sahip bir kavram olarak bilinir. Kavramı dahil tutulan ödemeler arasında ikramiye, prim gibi farklı ödemeler bulunur.

Prime esas kazancın ne olduğu, alt sınırları, PEK hesaplaması gibi birçok detayı içeriğimizin devamında bulabilir, konu ile ilgili ayrıntılı bilgiye erişebilirsiniz.

Prime Esas Kazançlar Nelerdir?

Sosyal Sigortalar Kanunun 506 sayılı ve 77. maddesinde prime esas kazançlar tanımlanmıştır.

Prime esas olan kazançlar

Asıl Ücretler
Ödeme Şekil ve Zamanına Göre Ücret Çeşitleri
Ücretin Eklentileri
İdare veya Kaza Mercilerince Verilen Karar Gereğince Yapılan Ödemeler
Diğer Ödemeler
Sigortalılara İstirahatli İken Ödenen Ücretler
İzin Harçlığı

Prime esas olmayan kazançlar

Yolluklar
Ölüm, Doğum ve Evlenme Yardımları
Aynî Yardımlar
Kasa tazminatı veya iş riski zamları
Kıdem Tazminatı
İhbar Tazminatı
Avans Olarak Ödenen Ücretler

Prime Esas Kazanç Kapsamına Dahil Tutulan Ödemeler Hangileridir?

Prime Esas Kazanç hesaplama, çalışanlar için önemli bir konu olarak öne çıkıyor. Bu kavramı dahil tutulan ödemeler hakkında yeterince bilgi sahibi olmak hesaplama yapma konusunda büyükler avantaj sağlar. Prime Esas Kazanç kavramına dahil tutulan ödemeler arasında şunlar yer alır:

İkramiye: İkramiye işverenin personellerinin motivasyonunu artırmak amacıyla yılbaşı ya da bayram gibi özel günlerde gerçekleştirilen ek ödemelerdir.
Prim: İşveren tarafından personele daha verimli hale getirmek ve istekli çalışmayı teşvik etmek amacıyla verilen ek ödemeler prim olarak adlandırılır.
Ücret: Personele işinin karşılığı kapsamında verilen yıllık, bayram izin ve ilave görevlendirme ödemeleriyle aylık ödemeyi kapsayan ifadedir.

Bu kapsamda çalışanın iş performansının artması için yapılan ödemeler prime esas kazanca dahil edilir. Prime Esas Kazanç listesinde yer alan ödemeler sayesinde işten alınan verimin daha yüksek hale gelmesi sağlanır ve çalışmak personeller için bir zorunluluk haline gelmekten çıkar.

Pek çok açıdan önemli olduğunu dile getirmenin kesinlikle yanlış olmayacağı Prime Esas Kazanç ödemeleri çalışanın iş yerine duyduğu sevgi ve bağlılığının artmasını sağlar.

İlgili içerik: SGK'ya Nasıl e-Fatura Kesilir? e-Fatura Tipleri Nelerdir?

Prime Esas Kazanç Brüt Ücret Midir?

Prime Esas Kazançtan maaş hesaplama esnasında kullanılan formül asgari ücret üzerinden değerlendirilir. Ancak Prime Esas Kazanç brüt ücret anlamına gelmez.

Prime esas kazanca ikramiye ve prim dahil edilir. Dolayısıyla brüt ücret ile Prime Esas Kazanç arasında farklar olması kesinlikle muhtemel ve normaldir.

Asgari ücret ile çalışmakta olanlar için Prime Esas Kazanç söz konusudur. Zaten asgari ücret altında işçi çalıştırılmaz.

Bu kapsamda kazancın hesaplanmasında kazanılmış olan ücret için de istihkak ödemeleri veya çeşitli sağlık sigortası gibi ödemeler için ayrılan tutarın brüt tutarının temel alınması gerekir. Bu kapsamda da hesaplama için sadece o ay içindeki ödemeler değerlendirilir.

Prime Esas Kazanç Alt Sınırı Nedir?

Prime Esas Kazanç basamak değeri ek gösterge, günlük kazancın alt sınırı asgari ücretin otuzda biri olacak şekilde hesaplanır. Prime esas olan kazanç değerinin en yüksek değeri de günlük kazancın en düşük değerinin 7,5 katı şeklinde hesaplanır. Günlük olarak 2024 prime esas kazanç alt sınırı 666,75 iken, 2024 aylık prime esas kazanç alt sınırı ise 20.002,50 TL’dir.

Prime esas kazanç tutarları belirlenirken, asgari Ücret Tespit Komisyonu verileri baz alınarak en yüksek ve en düşük değerler belirlenmektedir.

Prime Esas Kazanç üst sınırı, yapılan hesaplamalar ve tavan ve taban kavramlar göz önünde bulundurulduğunda 2024 Prime Esas Kazanç üst sınırı 5.000,63 TL’dir. Prime Esas Kazanç yüksek olursa ne olur sorusuna bu gibi durumda kişinin emekli olduğu takdirde alacağı emekli aylığının daha yüksek olacağına dair yanıt vermek mümkündür.

Prime Esas Kazanç Hesaplama Nasıl Yapılır, Nelere Dikkat Edilmelidir?

Prime esas kazancın hesaplanması esnasında günlük ücret ile çalışılan gün sayısının çarpımı bir formül ile kullanılır ve bu sayede elde edilen sonuç Prime Esas Kazanç sayılır. Günlük bazda en düşük Prime Esas Kazanç 666,75 TL olarak belirlenmiştir. Dolayısıyla asgari ücretin günlük tutarı olduğunu dile getirmenin yanlış olmayacağı bu tutar tüm ay çalışan bir personel için 30 ile çarpılması ve aylık prime esas kazancına bu şekilde ulaşılmalıdır.

Çalışanlara Verilen Prime Esas Kazançlar Hangileridir?

Prime Esas Kazanç listesi her çalışan tarafından merak edilen bir konu haline gelmiştir. 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 77. maddesinin birinci fıkrasında ikramiye, prim veya ücret gibi istek hakların ilgili kavrama esas tutulacağı açık bir şekilde belirtilir. Sigorta priminin esas kazançlarının çeşitlerini aşağıdaki gibi listelenebilir:

Asıl ücretler.
İzin harçlığı.
Ödeme şekline ve zamanına göre ücretler.
Yıllık izin ücretleri.
Ücret eklentileri ve diğer ödemeler.
Sigortalı çalışanlar istirahatte olduğu esnada ödenen ücretler.
İdare ya da kaza mercilerince verilen karar doğrultusunda gerçekleşen ödemeler.

Prime Esas Kazanç tutarı belirlenirken sıralanan ödeme şekilleri ve çeşitleri göz önünde bulundurulur. Dolayısıyla Prime Esas Kazanç kavramına dahil olan pek çok farklı kazanç ve ödeme türü olduğunu dile getirmek yanlış olmaz.

Prime Esas Kazanç Net Maaş Mıdır?

Prime Esas Kazanç net maaş olarak hesaplanmaz. Çalışan zamanlarda ödemede bulunan sigorta getirisine ait brüt tutar olarak tanımlanan Prime Esas Kazanç ek ödemeler ve çalışan ücretlerinin geneline verilen isim olarak bilinir.

Söz konusu Prime Esas Kazanç kapsamına alınan tutarlar aylık ücrete ilave olarak yapılır. Fazla mesai veya yol parası gibi pek çok farklı ödeme Prime Esas Kazanç ödemesi içerisinde yer alır. Bu kapsamda da çalışanın işletmeye katkısı veya ek işleri ne kadar çok olursa kazanç tutarı da artmış olacaktır.

Günlük ücret ile çalışanın gün sayısının çarpımı formülü ile elde edilen prime esas kazanç nasıl alınır sorusu merak edilen bir konudur. Sigortalıların birden çok işyerinde çalışmaları sebebiyle ödenen primler veya kişinin tabi olduğu sigortalılık hali için belirlenen prime esas kazancı üst sınır üzerinde olduğu takdirde ve üst sınırı aşıldığında kişi adına ödenen fazla tutarı SGK’den geri isteyebilir.

Asgari Ücretli Bir Çalışanın Prime Esas Kazanç Tutarı Ne Kadar Olmaktadır?

Prime esas kazanç tutarı Asgari Ücret Komisyonu tarafından belirlenmektedir. Buna göre günlük taban prime easas kazanç tutarı 2024 yılı ile asgari ücret özelinde 666,75 olarak belirlenmiştir. Buna göre PEK tutarı brüt ücret tutarı üzerinden 20.002 TL'dir.

Prime Esas Kazanç Alt Sınırı Nasıl Hesaplanır?

Prime Esas Kazanç tavan ve taban değerleri olan bir kavram olması sebebiyle hesaplama esnasında herhangi bir hata yapma durumu söz konusu olmaz. Asgari Ücret Tespit Komisyonu kararıyla belirlenen ve alt sınırı 2024 yılı için 666,75 TL olan Prime Esas Kazanç bu limitin altına düşmesi söz konusu olmayan bir ödemedir.

Prime Esas Kazanç içerisinde bulunan diğer ödemeler genellikle işçinin çalışma verimini artırmak amacıyla işveren tarafından sağlanan ödemelerdir.

Özellikle bayram veya yılbaşı gibi özel günlerde sağlanan bu ödemeler sayesinde çalışmak bir zorunluluk ya da külfet olmaktan çıkar ve her şeyin ötesinde işçinin veriminin artırılması sağlanır. Tüm bu etkenler, Prime Esas Kazanç ile ilgili yapılan araştırmaların artmasına sebep olur.

İşveren işçinin verimini arttırmak istediğinde ona birtakım haklar sunmalıdır. Hak olarak da sayılabilecek ve işçinin verimini arttırmak amacıyla önemli bir rol oynayan çeşitli ödemeler Prime Esas Kazanç içerisinde yer alır. Bunun yanı sıra Prime Esas Kazanç olarak adlandırılan bu ödemenin alt ve üst sınırı olması önemli bir rol oynar ve hesaplamayı çok daha kolay hale getirir.

Prime Esas Kazanç alt sınırı asgari ücretin otuzda biri olacak şekilde hesap edilir. SGK Prime Esas Kazanç tavan değeri ise günlük kazanç alt sınırının 7,5 katı olacak şekilde hesaplanır ve böylelikle hesaplama esnasında herhangi bir problemle karşılaşılması söz konusu olmaz.

2024 SGK Primi Ne Kadar?

SGK Primi, personelin aldığı maaşa göre değişkenlik göstermekle birlikte, 2024 yılında en düşük sigorta primi brüt asgari ücret tutarına göre belirlenmektedir. 1 Ocak 2024 tarihiyle birlikte brüt asgari ücret tutarı aylık 20.002,50 TL’dir. İşçiye ödenmekte olan net ücret ise 17.002,12 TL'dir.

Asgari ücret tutarı üzerinden yapılmakta olan hesaplamalarda SGK primi işçi payı %14 olarak karşımıza çıkmaktadır. Buna göre çalışanlar için SGK primi 2.800,35 TL’dir. Maliyet kapsamına giren kalemlerden olan SGK primi işverenler (%15,5) için 3.100,39 TL olarak belirtilir.

‍