Çalışanların ve işverenlerin merak ettiği bir konu olarak kıdem tazminatı, çeşitli ayrıntıları da içerisinde barındırmaktadır. Hem işçi, hem işveren tarafından sıklıkla sorulan ''Kıdem tazminatı nasıl hesaplanır? Kıdem tazminatına nasıl hak kazanılır? Kıdem tazminatı nedir? sorularını KolayBi' Blog okuyucuları için derledik.
Kıdem Tazminatı Nedir?
Kıdem tazminatı, işverenin, çalışanına belirli koşulları yerine getirmesi kaydıyla iş yerine çalıştığı süre boyunca kazanmış olduğu kıdem haklarının karşılığı olaran ödenen tazmiant türüdür.
Çalıştığı kuruma emek vererek işletmenin devamlılığını sağlayan bir çalışanın, herhangi bir nedenden dolayı feshi durumunda, işveren tarafından tarafından verilen, çalışan kişinin her çalışmış olduğu her yıla karşılık gelecek şekilde bir maaş elde ettiği toplu tazminat türüdür.
İşçinin Kıdem Tazminatı Alabilme Şartları Nelerdir?
Çalışan kişinin kıdem tazminatı alabilmesi olabilmesi için aynı iş yerinde 1 yıl süre ile devamlı olarak çalışması gerekmektedir. Bu süreden daha az çalışan kişi için tazminat verilmemektedir.
Kendi isteğiyle istifa eden çalışan, kıdem tazminatına hak kazanamaz. İşçi aynı işverene bağlı olarak farklı iş yerlerinde çalışırsa hak talebi yapamaz. İş kanunu kuralları içinde çalışanın işveren tarafından tazminatı alabilmesi için belli şartlar sağlanması gerekmektedir. Bu şartlar şu şekildedir;
• Askerlik
• Emeklilik
• Çalışan kişinin vefatı(aile hak kazanır)
• Kadın çalışanın evlendikten sonra bir yıl içerisinde işten ayrılması
• İşveren tarafından haklı bir neden olmaksızın işten çıkarılması ya da işçinin kendisinin haklı bir nedenle işten ayrılması.
4857 sayılı İş Kanunu’na göre, iş sözleşmesi kurallarınca işyerinde çalışan kişilere işçi denilmektedir. İş sözleşmesinin sözlü veya yazılı olması burada bir fark yaratmamaktadır.
Uygulamada ise, çoğunlukla işçiler yazılı bir sözleşme olmaksızın çalışmaktadırlar. İş kanunun 14. maddesine göre aşağıda sıralanan iş ve meslek gruplarının yaptıkları çalışmalar işçilik sayılmamakta bu sebeple de tazminat alamamaktadır.
- Denizde ve hava taşıma kurumlarında çalışanlar,
- 50’den daha az işçi çalıştırılan yerlerde çalışan işçiler,
- Aile ekonomisine dahil olan tarımla ilgili işlerde çalışanlar,
- Aile üyeleri arasında ve 3. dereceye kadar hısımları ile yapılan evde ve el sanatlarına dayalı işler,
- Ev hizmetinde çalışan kişiler
- Çıraklar,
- Rehabilite edilenler,
- Esnaf ve Sanatkarlar Kanunu içerisindeki 2. maddeye göre 3 kişinin çalıştığı yerlerde çalışan kişiler,
- Sporcular.
Tazminat Nasıl Hesaplanır? 2023
Kıdem tazminatı hesaplarken, işçinin çalışmış olduğu yıl ile en son almış olduğu brüt maaş ile çarpılarak kıdem tazminatı hesaplaması yapılabilmektedir.
Hesaplanan kıdem tazminatı bir yıla düşen tutarı aşmıyorsa ilgili tutar üzerinden sadec edamga vergisi kesintisi olur. 2023 yılı kıdem tazminatı tavan ücreti 19.982,83 TL'dir. Maaş tavan tutarından fazla olsa da, tavan tutarından hesaplanmaktadır.
Kıdem tazminatı hesaplama adımları şu şekilde gerçekleştirilebilir;
- İşçinin çalışmış olduğu toplam süre belirlenir.
- İşçinin çalışmış olduğu yıl ile en son almış olduğu brüt maaş ile birlikte (yol, yemek ve diğer yan ödemelerle birlikte) çarpılır.
- Bir yıllık sürenin dışında kalan toplam gün sayısı belirlenerek günlük brüt ücret ile çarpılır.
- Elde edilen tutar üzerinden %0,759 oranında damga vergisi kesilir.
- Geriye kalan tutar işçinin hak ettiği kıdem tazminatını gösterir.
Kıdem Tazminatı Hesaplama Örneği
Çalışan kişinin kıdem tazminatı alabilmesi için en az 1 yıl süre boyunca işletmede çalışmış olması gerekmektedir.
Kıdem tazminatı, alınmış olan son brüt maaş tutarına ve çalışılan süreye göre hesaplanmaktadır. Çalışanın aldığı son brüt maaş tutarından damga vergisi kesintisi yapılır (binde 7,59) arından elde edilen sonuç ile işçinin çalıştığı yıl çarpılır.
Örneğin, bir işçi, 01.01.2020 tarihinde işe başlamış ve 13.03.2023 tarihinde işten ayrılmıştır. İlgili kişinin çalıştığı süre, işe başlama tarihinden itibaren üç yıldır.
•Kıdem süresi 3 yıl 2 ay,
•En son alınan brüt ücret tutarı 12.000 TL,
•Kıdem tazminatı tavanı: 19.982,83,
İşçinin 3 yıllık çalışma süresi için; 12 x 3 = 36.000TL kıdem tazminatı tutarı belirnenecektir.
Böylece;
Yıllık Çalışma Süresi: İşçinin çalışma süresi, tam yıl olarak hesaplanır.
Kıdem Tazminatı Yüzdesi: İşçinin çalıştığı süreye göre değişen bir orandır. İlk 1-5 yıl için %30, 6-15 yıl için %36, 16-25 yıl için %42, 25 yıldan fazla çalışanlar için %50 oranında hesaplanır.
İhbar Tazminatı Nedir?
Kıdem tazminatında olduğu gibi çalışılan süreye göre hesaplanılan ihbar tazminatının kıdem tazminatından farkı, ihbar tazminatının gelir vergisinden muaf olmamasıdır. Böylece, kazanılan tazminat üzerinden damga vergisine ek olarak gelir vergisi kesintisi de yapılmaktadır.
Belirsiz süreli iş sözleşmelerinde, yasal ihbar süresine uyulmaksızın iş sözleşmesinin feshi durumunda, işveren ya da işçinin haklı fesih sebepleri bulunmaması durumlarında ihbar tazminatı hakkı doğmaktadır.
Kıdem Tazminatı Zamanaşım Süresi Ne Kadardır?
Kıdem tazminatı hakkı kazanılması sonrasıi bu haktan yararlanma süresi 5 yıl olarak belirlenmiştir. Beş yıl içerisinde kazanılan bu hakkın kullanılmaması durumunda, kazanılan hak düşmektedir.
Kıdem Tazminatına Dahil Olmayan Ödeme Türleri Neledir?
• Fazla mesai ücretleri
• Doğum yardımı
• Ölüm yardımı
• Hafta tatili ücreti
• Fazla mesai ücreti
• Harcıah ödemeleri
• İkramiyeler
• İş arama yardımı
• Teşvik ikramiyeleri
Kıdem Tazminatına Dahil Olan Ödeme Türleri Nelerdir?
• Gıda yardımı
• Yakacak yardımı
• Konut & kira yardımı
• Giyecek yardımı
• Aile yardımı
• Sosyal nitelikli yardımlar
• Çocuk yardımı
• Taşıt yardımı
• Süreklilik arz eden primler
Konu ile ilgili diğer içeriklerimiz
Maaş Bordrosu Nedir? Nasıl Hazırlanır?
e-Bordro Nedir? Nereden Alınır?
2023 yılı asgari ücretin işverene maliyeti nasıl hesaplanır?
.jpeg)
