İş kazası, işçinin işini yaparken gerçekleşen, işçiyi bedenen veya ruhen etkileyen kazaları kapsar. İş kazası bildirimi, büyük ya da küçük ölçekli fark etmeksizin bir iş yerinde çalışanların yaşamış olduğu bir kazanın ilgili kurumlara iletilmesi anlamına gelir.
Eğer bir iş yerinde çalışanlardan biri kaza geçirmişse bu kazanın sebebi ne olursa olsun iş kazası bildirimi yapmak, işverenin sorumluluğu ve yükümlülüğündedir.
İş kazası bildirimleri için işverenin 3 günlük bildirim süresi mevcuttur. Bu süre içerisinde kaza bildirimi gerçekleştirmeyen işverenlere Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından idari para cezası uygulanır. Peki iş kazası bildirimi nasıl gerçekleştirilir?
İş kazası bildirimi yapmak için Sosyal Güvenlik Kurumuna elektronik ortamlardan ya da doğrudan müracaat edilebilmektedir. Eğer dijital ortam üzerinden başvuru yapılacaksa bu başvuru e-Devlet üzerinden kolaylıkla gerçekleştirilebilmektedir.
Yalnızca çalışanların yabancı uyruklu olmaları durumunda elektronik ortamlardan bildirim yapılamamaktadır, bu durumlarda Sosyal Güvenlik Kurumuna doğrudan gitmek gereklidir. Bu hususlarda dikkatli olmak hem çalışan hakları hem de işverenin sorumlulukları açısından oldukça önemlidir. Yazının devamında, iş kazası bildirimi hakkında detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.
İş Kazası Bildirimi Nedir?
Bir iş yerinde meydana gelen tüm kaza durumlarının Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmesine iş kazası bildirimi denmektedir. Kazanın ölçeği ya da şekli fark etmeksizin meydana gelen tüm kazaların bildirimi işverene aittir. İşverenin bu konuda gerekli tüm işlemleri gerçekleştirmesi oldukça önemlidir.
Günümüzde çalışma yoğunluğu ve saatleri göz önüne alındığında pek çok çalışan iş yerinde uzun vakit geçirmektedir ve bu vakitlerde de kaza gibi talihsiz durumlar meydana gelebilmektedir.
Kazanın büyük boyutlarda olması zorunlu değildir, küçük boyutlu kazalar da mutlaka iş kazası olarak Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmeli ve bu konuda gerekli önlemler alınarak çalışanın güvenliği sağlanmalıdır.
İş Kazası Bildirimi Nasıl Yapılır?
İş kazası bildirimi iki farklı şekilde yapılabilmektedir:
- Elektronik başvuru: İş kazası bildirimleri için işveren, dilerse dijital ortamlardan başvuru yapma hakkına sahiptir. Bu durumda yapılması gereken tek şey kazanın bildirilmesi için e-Devlet üzerinden gerekli formun doldurulmasıdır. Bu başvuru türü, yabancı uyruklu çalışanlar için geçerli değildir. Eğer iş yerinde yabancı uyruklu bir vatandaş kaza geçirdiyse bu durum için dijital ortamlar kullanılamamaktadır.
- Sosyal Güvenlik Kurumuna fiziksel başvuru: Dijital ortamları kullanmak istemeyen bir işveren, doğrudan Sosyal Güvenlik Kurumuna giderek başvuruda bulunabilme hakkına sahiptir. Eğer kaza geçiren çalışan yabancı uyruklu bir vatandaşsa Sosyal Güvenlik Kurumuna giderek doğrudan başvuru yapmak zorunludur. Yabancı uyruklu vatandaşlar için e-Devlet üzerinden iş kazası bildirimi hiçbir surette yapılamamaktadır.
İş Kazası Bildirimi Formu Nasıl Doldurulur?
İş kazası bildirim formunu doldurmak, bir işverenin çok kolay şekilde yapabileceği bir işlemdir. İşveren dilerse kolayca Sosyal Güvenlik Kurumuna giderek durum hakkında bilgilendirme yapabilir ve böylece gerekli evraklara ulaşarak iş kazası bildirim formunu kolayca doldurabilir. Ayrıca e-Devlet üzerinden iş kazası bildirim formuna kolaylıkla ulaşabilir.
Yabancı uyruklu bir çalışanın kaza geçirmesi söz konusu olmadığı sürece her iki işlemle de bildirim formunu doldurmak mümkündür. Yabancı uyruklu vatandaşlar için Sosyal Güvenlik Kurumuna gidilerek durumun izah edilmesi ve gerekli formların doldurulması yeterlidir.
İş kazası bildirim formunda işçinin ismi, T.C kimlik numarası, doğum tarihi, telefon numarası gibi bilgilerin yer alması gerekmektedir. İşçinin işe girme tarihi, çalıştığı iş yerinin adı, kaza tarihi ve saati, iş kazası bildirim formunda yer alması gereken diğer bilgilerdir.
İş Kazası Bildirim Süresi Nedir?
Bir iş yerinde yaşanan kazanın ertesi gününden itibaren işverenin 3 günlük yasal bildirim süresi mevcuttur. Kazanın yaşandığı süre sonrasında 3 günlük süreç içerisinde işveren, gerekli bildirimi Sosyal Güvenlik Kurumuna yapmak zorundadır. Örneğin, salı günü yaşanan bir kaza için işverenin cuma gününe kadar bildirim hakkı söz konusudur.
3 gün içerisinde bildirilmeyen kazalar için cezai yaptırımlar söz konusudur. Hem çalışanın haklarını korumak hem de Sosyal Güvenlik Kurumunun gerekli bilgileri doğru biçimde ve zamanda toplayabilmesi için bu belirlenen süreç içerisinde mutlaka bildirim yapılması gereklidir.
İş kazası bildirimleriyle ilgili bir diğer önemli husus ise 3 günlük sürece yalnızca iş günlerinin dahil edilmesidir. Kısacası cumartesi ve pazar günleri, resmi tatiller, bu sürece dahil edilmemektedir.
İş Kazası SGK Bildirimi Ne Zaman Yapılır?
Günümüzdeki yoğun çalışma koşulları ve saatleri göz önüne alındığında çalışanların kaza geçirme risklerinin de fazla olduğunu söylemek mümkündür. Bu kazaların ölçeği ne olursa olsun, bir işveren iş yerindeki tüm kazaları Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmek zorundadır.
SGK iş kazası bildirimi için verilen süre, kazadan sonraki 3 iş günü şeklinde düzenlenmiştir. Kısacası bir işveren, yaşanan kazayı 3 gün içerisinde e-Devlet üzerinden veya Sosyal Güvenlik Kurumuna doğrudan giderek bildirmek zorundadır.
3 iş günü aşılır ve işveren bu süreç içerisinde bildirim yapmazsa gerekli cezai yaptırım uygulamasını kabul etmiş olur. Bu durumla ilgili istisnai bir durum mevcuttur, SGK başvurularında nadiren de olsa kazanın gerçekleştiği gün dahil edilerek hesaplama yapılabilmektedir.
Bu durumda ise işverenin hakkı söz konusudur ve 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 13. maddesini gerekçe göstererek itiraz etme hakkına sahiptir.
İş Kazası Bildirmeme Cezası
Bir iş yerinde gerçekleşen kazayı 3 iş günü içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmek işverenin sorumluluğundadır ve bu, bir zorunlu durumdur. Bu süreç içerisinde bildirim yapmayan işverenler için cezai hükümlülükler mevcuttur.
Eğer bir işveren iş kazası bildirimini 3 iş günü içerisinde gerçekleştirmezse Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu gereği iş kazası bildirmeme cezası uygulanır.
İş kazası bildirmeme cezası tutarları her yıl değişiklik göstermektedir. 2023 yılı için iş kazasının bildirilmemesi ya da geç bildirilmesi durumlarında 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre ceza oranı, önceki yıla oranla %122,9 artırılarak minimum 15.529 TL olarak değerlendirilmektedir.
İş kazasının bildirilmemesi ya da geç bildirilmesi çalışan sayısı ve iş yerinin tehlikeli iş statüsüne göre değişiklik göstermektedir ve tutar 15.529 TL’den başlayarak artmaktadır. Bu yüzden de işverenlerin iş kazası bildirimlerini zamanında yapmaları büyük önem taşımaktadır.
